Pomnik Organizacji „Olimp”

„Olimp” był organizacją konspiracyjną. Jej członkowie zajmowali się integracją polskich robotników przymusowych, samopomocą i kolportowaniem informacji o sytuacji na frontach. Organizowali także akcje sabotażowe w zakładach przemysłowych i zbierali dane wywiadowcze dla Armii Krajowej. Członkowie ruchu oporu przekazywali materiały do Łodzi i Krakowa, a stamtąd, przez Wiedeń, do Szwajcarii i Anglii.

Mieszkający w Breslau Polacy spotykali się w mieszkaniu przy Jahnstrasse 19 (obecnie ul. Zelwerowicza, na rogu ul. Sokolniczej). Potocznie miejsce to nazywano Olimpem i nazwa ta przyjęta została jako nazwa organizacji.

Grupa miała powiązania z katowickim inspektoratem Związku Walki Zbrojnej. Z materiałów i wspomnień Olimpijczyków dowiadujemy się, że założycielami tej organizacji byli ludzie wywodzący się z miejscowej Polonii oraz osoby przebywające na robotach przymusowych i uciekinierzy z Wielkopolski i Górnego Śląska. Felicyta Damczyk z domu Podlak w swoich wspomnieniach napisała tak: „Ster ruchu oporu przejęli przybyli z Górnego Śląska Rafał Twardzik i Stanisław Grzesiewski, a z mieszkańców ‚Olimpu’ – Roman Wyderkowski, Alojzy Marszałek i Alfons Weber”.

„Olimp” rozrastał się i rozszerzał działalność. Przybywali nowi ludzie, którymi trzeba było się zaopiekować i dać im wsparcie psychicznie. Młode osoby były zastraszone i zabłąkane; wiele z nich uciekło z przymusowych transportów i w Breslau musieli się ukrywać. Kiedy rozpoczęły się masowe aresztowania, wysiedlanie rodzin i wywozy do obozów koncentracyjnych, a także zwiększono transporty na roboty przymusowe, Olimpijczycy organizowali potrzebującym paczki i pieniądze.

Grupa została rozbita przez gestapo w czerwcu 1942 r. Aresztowano ponad 50 osób: znaleziono przy nich wojskowe plany i dokumenty dotyczące produkcji wrocławskich zakładów zbrojeniowych, plany lotnisk, materiały konspiracyjne, obcą walutę oraz prasę podziemną. Przywódcy „Olimpu” zostali umieszczeni w obozie koncentracyjnym Gross-Rosen, gdzie w niedługim czasie zginęli. Ich los podzieliło wielu członków grupy więzionych m.in. w Auschwitz. W późniejszych miesiącach aresztowano jeszcze wielu członków wrocławskiej Polonii.

Pomnik organizacji

Budynek, gdzie znajdowała się siedziba „Olimpu”, został zniszczony w czasie wojny. W miejscu tym powstał pomnik dla uczczenia pamięci Polaków, którzy oddali życie dla wielkiej sprawy. Kamień węgielny pod jego budowę został położony w 1989 r. Monument, autorstwa Janusza Kucharskiego, składa się z trzech granitowych obelisków. Na najwyższym, środkowym, widnieje tablica z godłem Polski i okolicznościowym napisem. Pozostałe ozdobione są znakiem Rodła i literą P (plakietki z tą literą musieli nosić na ubraniach polscy robotnicy przymusowi).